Czerniak to nowotwór złośliwy skóry. Charakteryzuje go niezwykle dynamiczny wzrost oraz wczesne i liczne przerzuty, które są trudne w leczeniu farmakologicznym. Kiedy choroba nie jest zaawansowana, usunięcie czerniaka pozwala na wyleczenie prawie 100% chorych. Dlatego tak ważne jest jego szybkie oraz prawidłowe rozpoznanie.

W roku szkolnym 2023/2024 w miesiącach październik – listopad nasza szkoła przystąpiła do ogólnopolskiego programu edukacyjnego „Znamię! znam je?”. W akcji uczestniczyli uczniowie i uczennice klas: 2a, 2e oraz 3d. Szkolnymi koordynatorami programu były nauczycielki biologii, Pani mgr Monika Kuras i Pani mgr Gabriela Wątor.

Uczniowie w ramach przeprowadzonych zajęć mieli okazję poznać charakterystyczne cechy tego nowotworu, sygnały ułatwiające jego rozpoznanie oraz czynniki zwiększające ryzyko zachorowania. Młodzież, dzięki lekcji wzbogaconej filmem dydaktycznym, materiałami informacyjnymi (ulotki, plakat), oraz samodzielnym poszukiwaniom informacji na temat czerniaka dowiedziała się, jak prawidłowo dokonać samooceny skóry, aby się przed nim chronić.

Na zakończenie zajęć młodzież uzupełniała anonimową ankietę podsumowującą, a wnioski z niej są następujące:

-100% uczniów stwierdziło, że temat jest ważny, a lekcja ciekawa (za najciekawsze uznali informacje o miejscach, w których może rozwijać się czerniak, np. na gałce ocznej i że najczęściej u kobiet czerniak pojawia się na nogach),

– uczniowie jednogłośnie uznali, że będą regularnie oglądać swoją skórę i stosować się do zasad ochrony przed czerniakiem,

– wszyscy uczniowie przyznali, że zachęcą rodziców, znajomych i krewnych, aby także przebadali skórę i przekażą im zdobytą na lekcji wiedzę,

– część uczniów przyznała w komentarzach, że bardzo istotne jest uświadamianie i przestrzeganie przed czerniakiem oraz że pójdą skontrolować swoją skórę do dermatologa.

Po zakończonych lekcjach uczniowie potrafili wymienić cechy charakterystyczne czerniaka (tzw. ABCE czerniaka), a zaliczamy do nich:

A – asymetrię np. znamię „wylewające” się na jedną stronę

B – brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia

C – czerwony, czarny, niejednolity kolor

D – duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 6mm

E – ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu

W listopadzie uczniowie, w oparciu o zdobyte na lekcji informacje oraz wykorzystując materiały znalezione w sieci opracowali plakaty na temat profilaktyki, objawów czerniaka (ABCDE czerniaka) oraz czynników zwiększających ryzyko zachorowania na ten typ nowotworu. Najciekawsze prace zostały umieszczone na tablicy biologicznej w holu szkolnym.

Dzięki programowi uczniowie z klas 2a, 2e i 3d, ich znajomi i rodziny: nabyli umiejętności rozpoznania czerniaka, uświadomili sobie potrzebę regularnego samobadania skóry, poznali czynniki podnoszące ryzyko zachorowania na czerniaka i będą stosowali zasady ochrony przed czerniakiem, dzięki czemu uchronią się, przed tym groźnym nowotworem.

Profilaktyka czerniaka:

• Nie opalaj się w solarium – jest to główny czynnik wywołujący czerniaki u młodych ludzi.
• Unikaj przebywania na słońcu w godzinach 11:00 – 16:00.
• Ochrona skóry – stosuj kremy z filtrem, noś czapkę i okulary przeciwsłoneczne latem nawet w pochmurne dni.
• Raz w miesiącu oglądaj swoją skórę – sprawdź, czy twoje znamiona się nie zmieniają bądź czy nie pojawiły się nowe.
• Jeśli zauważysz coś podejrzanego, udaj się do dermatologa bądź chirurga – onkologa.
• Przynajmniej raz w roku odwiedzaj dermatologa bądź chirurga – onkologa w celu sprawdzenia, czy wszystko w porządku.

Realizacja projektu edukacyjnego „Znamię! Znam je?” wpisuje się m.in. w realizację Szkolnego Programu Wychowawczo-Profilaktycznego.

Kraków, 04.12.2023 r., mgr Monika Kuras, mgr Gabriela Wątor